Zmiany w prawie pędzą niczym pociąg ekspresowy (stabilność prawa i jakość procesu legislacji to temat na osobny artykuł). Nowelizacje obostrzające przepisy dla kierowców omówione przeze mnie w dwóch poprzednich artykułach z sierpnia i września 2023 zostały częściowo zmienione zanim jeszcze weszły w życie. Jestem więc zmuszony dopisać aktualizujący suplement. I tak:
I.
Przede wszystkim zmieniona została data wejścia w życie przepisów obostrzających odpowiedzialność karną oraz wprowadzających nową instytucję- konfiskatę pojazdu. Zgodnie z aktualnym stanem prawnym wchodzą one w życie 14 marca 2024 r.
II.
Co do treści nowo wprowadzonej instytucji przepadku pojazdu, to został dopisany do niego §5 o następującej treści:
§5. Przepadku pojazdu mechanicznego oraz przepadku równowartości pojazdu nie orzeka się, jeżeli orzeczenie przepadku pojazdu mechanicznego jest niemożliwe lub niecelowe z uwagi na jego utratę przez sprawcę, zniszczenie lub znaczne uszkodzenie.
Wprowadzono zatem wyłom, wyjątek w ogólnej zasadzie stosowania tego środka karnego. Co do strony aksjologicznej tego nowego przepisu, to prawdopodobnie ustawodawca wyszedł z założenia, że sprawca w takiej sytuacji i tak stracił pojazd, czyli poniósł stratę majątkową, zatem karanie go dodatkowo przepadkiem (w tym wypadku równowartości pojazdu) byłoby zbyt restrykcyjne, stanowiłoby dodatkową nieuzasadnioną sankcję. Nie ma on bowiem widoków na jakąkolwiek rekompensatę, np. ze strony firmy ubezpieczeniowej (pamiętajmy, że mamy tu do czynienia z przestępstwami drogowymi pod wpływem alkoholu i wszystkie firmy ubezpieczeniowe w swoich warunkach ubezpieczenia autocasco wyłączają wypłatę odszkodowania w takiej sytuacji). Pytanie jak ukształtuje się praktyka orzecznicza w przypadku kolizji tego wyjątku z sytuacjami przewidzianymi w §2-4, np. gdy sprawca prowadził samochód nie należący do niego wykonując czynności na rzecz pracodawcy(§4) i samochód został zniszczony (§5). Który przepis będzie miał wówczas pierwszeństwo? Czas i wyroki Temidy pokażą.
III.
Zmianie uległy również zasady orzekania konfiskaty przez sąd, innymi słowy: sytuacje, w których sąd może lub musi go orzec. I tu ustawodawca poszedł w kierunku … złagodzenia przepisów. Jest to o tyle zaskakujące, że poprzednia treść szła dokładnie w odwrotnym kierunku (tzn. obostrzenia) i nie zdążyła nawet wejść w życie. Zmianie podległa mianowicie treść art. 178 k.k. dotyczącego odpowiedzialności karnej za spowodowanie katastrofy komunikacyjnej bądź wypadku komunikacyjnego spowodowanego pod wpływem alkoholu bądź środka odurzającego. Zmieniono §3 nadając mu następującą treść:
§ 3. W razie skazania, o którym mowa w § 1 lub 1a, sąd może orzec przepadek, o którym mowa w art. 44b, a orzeka go, jeżeli zawartość alkoholu w organizmie sprawcy była wyższa niż 1 promil we krwi lub 0,5 mg/dm3 w wydychanym powietrzu albo prowadziła do takiego stężenia.
W stosunku do poprzedniego brzmienia tego przepisu (który nie zdążył wejść w życie) zasady orzekania konfiskaty zostały złagodzone. W poprzednim brzmieniu sąd obligatoryjnie musiał orzec ten nowy środek karny. W aktualnym brzmieniu obligatoryjne orzeczenie zachodzi tylko w przypadku gdy stwierdzone stężenie alkoholu było wyższe niż 1 promil albo prowadziło do takiego stężenia. W pozostałych przypadkach (gdy stężenie było niższe niż 1 promil) orzeczenie konfiskaty jest fakultatywne.
Dla porządku dodajmy, że w §1a art. 178 k.k. wprowadzono również merytoryczną zmianę podnosząc górną granicę zagrożenia karą w przypadku, gdy następstwem wypadku komunikacyjnego spowodowanego pod wpływem alkoholu jest śmierć człowieka- do lat 20 pozbawienia wolności (w poprzednim brzmieniu była dwukrotność górnej granicy zagrożenia, czyli 16 lat).
Nie zmieniono natomiast zasad wymierzania środka karnego w postaci konfiskaty pojazdu w przypadku samej jazdy pod wpływem alkoholu bądź środka odurzającego, tj. art. 178a §5 k.k. Dla przypomnienia przytoczę jego treść:
§5 Sąd orzeka przepadek, o którym mowa w art. 44b, w razie popełnienia przestępstwa określonego w § 1 lub 4, chyba że zawartość alkoholu w organizmie sprawcy przestępstwa określonego w § 1 była niższa niż 1,5 promila we krwi lub 0,75 mg/dm3 w wydychanym powietrzu albo nie prowadziła do takiego stężenia. Sąd może odstąpić od orzeczenia przepadku, jeżeli zachodzi wyjątkowy wypadek, uzasadniony szczególnymi okolicznościami.
Tu widzimy, że poziom alkoholu we krwi stwierdzony u sprawcy, powyżej którego sąd obligatoryjnie orzeka konfiskatę pojazdu jest wyższy niż w przypadku wyżej omawianego art. 178 (katastrofa i wypadek) i wynosi 1,5 promila. Sąd w wyjątkowych okolicznościach uprawniony jest do odstąpienia od wymierzenia tego środka karnego. Jakie to wyjątkowe okoliczności, będzie podlegało ocenie indywidualnej w każdej sprawie.
Z poważaniem adw. Maciej Kacprzak
Więcej o mnie na stronie prowadzonej Kancelarii: www.kacprzak.pl